به گزارش اقتصادنگار، محسن پروان در یادداشتی نوشت:
سالهای گذشته بحث نا ترازی درحوزه انرژی بسیار پر رنگ شده و چشم اندازی اصلاح آن دیده بسیار کمرنگ است. در شرایطی که ۲ ماه در تابستان و ۲ ماه در زمستان برق و گاز نداریم و هر سال این موضوع در حال تشدید است، نگاه بلندمدت و استراتژیک از صنعت گرفته شده و سایر چالش های صنعت فولاد مانند حمل و نقل، سنگ آهن، میزان ذخایر سنگ آهن و برداشت های آن، میزان پایداری سنگ آهن در کشور و همچنین قوانین روزمره و موضوعاتی مانند سرمایه در گردش، قفل شدن بانک هاو تخصیص ارز فراموش شده است. این در شرایطی است که در حال حاضر ۵۰ میلیون تن ظرفیت نصب شده قطعی در کشور وجود دارد اما تولید در سال گذشته تنها ۳۲ میلیون تن بوده و با توجه به جمیع مسائل یادشده بعید است که تولید در سال جاری از ۳۰ میلیون تن فراتر برود و و ۲۰ میلیون تن تفاوت بین ظرفیت و تولید، نه تنها صنعت را با ناترازی همراه می کند بلکه صنایع بالادستی و پایین دستی و همچنین صنایع مکمل را نیز که خود را برای ۵۰ یا ۵۵ میلیون تن فولاد تجهیز کرده اند با چالش جدی مواجه می‌کند؛ مانند صنعت نسوز که برای ۵۰ میلیون تن ظرفیت سازی کرده و امروز می‌بینیم که ۱۵۰ هزار تن ظرفیت مازاد نسوز در کشور داریم که این دقیقا همان ۱۵ یا ۲۰ میلیون تنی است که تولید نمی‌شود و این ناترازی دومینو وار به همه زنجیره صنعت وارد می‌شود. حال بحث مهم این است که این مشکلات روزمره، ناترازی ها و مشکلاتی که در سطح کشور است، نگاه ما را داخلی و محدود کرده است و ما را از اتفاقات مهمی که در صنعت در دنیا وجود دارد غافل کرده است. کاهش تولید جهانی فولاد و افزایش فولاد صادراتی چین؛ دو موضوع مهمی و استراتژیکی که در کشور به آنها توجه نمی‌شود صنعت فولاد در دنیا با این دو موضوع دست به گریبان است حا آنکه در کشور ما هیچکس به آن فکر نمی‌کند. در سال ۲۰۱۸ ، صنعت فولاد چین ۱۲ درصد رشد و در سال ۲۰۱۹، ۸ درصد رشد و در سال ۲۰۲۰ نیز ۷ درصد رشد داشته است. یعنی از سال ۲۰۰۰ به بعد طی ۲ دهه سالانه بیش از ۱۰ درصد میانگین رشد سالانه در صنعت فولاد چین مشاهده شده است(تولید فولاد در سال ۲۰۰۰ در چین به میزان ۱۲۸ میلیون تن و در سال ۲۰۲۰ به میزان ۱۰۶۴ میلیون تن بوده است). اما بعد از سال ۲۰۲۰ که رکورد تولید فولاد چین با تولید ۱۰۶۴ میلیون تن فولاد خام بوده است هر ساله دچار کاهش شده است. نکته مهم اینکه کاهش تولید فولاد تنها مربوط به چین نبوده و کل دنیا چنین شرایطی داشته اند. در واقع سال ۲۰۲۰ تولید ۱۸۸۵ میلیون تن تولید و سال قبل آن ۱۸۸۰ میلیون تن و سال ۲۰۲۱ حدود ۱۹۶۳ میلیون تن تولید بوده و سال بعد ان دوباره به ۱۸۹۰ میلیون تن بازگشته و این روند ثابت شده است. بنابراین باید گفت غیر از کشورهای خاصی مثل منطقه خاورمیانه و دقیق تر از آن حاشیه خلیج فارس و هندوستان، تقریبا رشدی در صنعت فولاد در جایی وجود نداشته است. موضوع دوم، افزایش فولاد صادراتی چین است. یعنی چین که زمانی به صادرات فکر نمی‌کرد و برنامه ای برای صادرات فولاد نداشت، اکنون برنامه خیلی جدی برای صادرات دارد. آمار صادرات چین رشد فزاینده ای داشته به طوری که از ۳۰ تا ۴۰ میلیون تن در سال به حدود ۱۰۰ میلیون تن رسیده است. یعنی چین در سال ۲۰۲۳، ۹۴ میلیون تن صادرات داشته در حالی که در ۴ یا ۵ سال پیش کمتر از ۴۰ میلیون تن صادرات داشته است. این در حالی است که حدود ۳۲ تا ۳۴ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ فولاد وارد خاورمیانه شده است و مصرف فولاد در در این سال در کل منطقه خاورمیانه ۵۴ میلیون تن بوده است که نیمی از صادرات چین است و این موضوع چالش جدی برای فولادسازان منطقه است و باید جدی گرفته شود چرا که افزایش صادرات فولاد خصوصا به منطقه جذابی برای چینی شبیه خاورمیانه نه تنها امکان رشد را از صنعت فولاد منطقه سلب می کند که می تواند منجر به ورشکستگی فولاد ها شود، تنها در صورت وضع قوانین سختگیرانه ای شبیه عدم امکان ورود میلگرد به منطقه GCC که این موضوع نیز حیات صنعت فولاد ایران که بر پایه صادرات بنا شده است را با خطر جدی مواجه می کند. از طرفی در سال ۲۰۰۰ حدود ۳۹.۲ درصد فولاد تولیدی دنیا، صادراتی بوده است؛ یعنی از حدود ۷۸۳ میلیون تن تولید ۳۰۷ میلیون تن آن مقصد صادراتی داشته است. اما در سال ۲۰۲۳ صرفا ۲۴درصد فولاد دنیا مقصد صادراتی داشته است یعنی از ۱۷۴۱ میلیون تن فولاد نهایی که تولید شده، ۴۳۴ میلیون تن آن مقصد صادراتی داشته است. به عبارتی در شرایطی که تولید فولاد از سال ۲۰۰۰ تا به امروز بیش از ۲۳۰ درصد رشد کرده است، صادرات تنها ۳۰ درصد رشد داشته، دلیل آن افزایش قیمت حمل و نقل در کشورها و تمایل کشورها به حفظ استقلال در تولید فولاد است. در عین حال در سال ۲۰۱۰ حدود ۴۵ میلیون تن فولاد وارد خاورمیانه می‌شد و اکنون به ۳۲ میلیون تن کاهش پیدا کرده و این درحالی است که تولید به شدت در این منطقه توسعه پیدا کرده است.
