به گزارش اقتصادنگار به نقل از ایسنا، معیشت و کشاورزی با یکدیگر ارتباط تنگاتنگی دارند، از همین جهت بود که از ابتدای دولت سیزدهم تامین امنیت غذایی و اقتدار غذایی کشور در اولویت برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی و رئیس جمهور شهید قرار داشت، به نحوی که شهید رئیسی در آخرین گفت‌وگوی تلویزیونی خود اعلام کرد که روزانه از وضعیت کالاها و سفره و معیشت مردم اطلاع کسب می‌کنم و نسبت به این موضع حساسیت دارم. تورم به کانال ۳۰ درصد رفته و کاهشی شده است و باید اقدامات دولت به کاهش تورم بیانجامد.
حساسیت رئیس دولت سیزدهم در قالب افزایش تولید گندم و گوشت و مرغ یا طرح کالابرگ الکترونیکی، ارتقای امنیت غذایی کودکان زیر ۵ سال و مادران باردار یا دارای کودک شیرخوار نمود پیدا کرد. با حساسیست شهید رئیسی روند تأمین کالاهای اساسی سرعت گرفت و میزان ذخایر کالاهای اساسی وضع متعادلی پیدا کرد و میزان ذخایر کالاهای اساسی افزایش یافت.
بر اساس گزارش ان پی او، کشاورزی و کشت محصولات زراعی و به عبارتی صنعت کشاورزی از جمله مواردی است که اهمیت بسیاری در زندگی انسان‌ها دارد. این صنعت برای تأمین غذای جامعه، توسعه اقتصادی، حفظ منابع طبیعی و محیط‌زیست بسیار مهم است. کشاورزی نقش بسیار مهمی در اشتغالزایی و توزیع درآمد در کشورها دارد. این صنعت سالانه میلیون‌ها نفر را به‌طور مستقیم و غیرمستقیم مشغول به کار و از اقتصاد کشورها حمایت می‌کند. کشاورزی برای توسعه روستاها و کاهش تراکم جمعیت در شهرها نیز اهمیت زیادی دارد. کشاورزی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های انسانی، نقش بسیار مهمی در تأمین غذا، توسعه اقتصادی و حفظ محیط‌زیست دارد.
کشاورزی برای رشد اقتصادی بسیار مهم است و ۴ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می‌دهد و در برخی از کشورهایی که کمتر در حال توسعه هستند، می‌تواند بیش از ۲۵ درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل دهد اما وضعیت ایران در حوزه کشاورزی چگونه است؟
طبق گزارش بانک جهانی، ایران تنها کشوری در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) است که داده‌های بررسی بودجه خانوار را به صورت سالانه جمع‌آوری می‌کند و آنها را در دسترس عموم قرار می‌دهد.
کشورها با توجه به تغییرات اقلیمی، همه‌گیری بیماری کووید ۱۹، جنگ و درگیری و افزایش جمعیت جهان، برای دستیابی به امنیت غذایی و ایمنی غذا به اسناد توسعه‌ای پایدار تولیدات کشاورزی پرداخته‌اند، البته ایران نیز از این موضوع مستثنی نیست؛ بنابراین با توجه به تحریم‌ها، استمرار خشکسالی‌ها، محدودیت منابع آبی، تغییرات آب وهوایی، افزایش قیمت جهانی مواد غذایی، تغییر الگوی مصرف سبد خانوار و بالا بودن ضایعات بخش کشاورزی نیز این مهم را در دستور کار خود قرار داده؛ چراکه کم‌توجهی به این مهم می‌تواند ناامنی غذایی را منجر شود.
کشاورزی ایران با توجه به موانع اقلیم و محدودیت منابع، توانست در دولت سیزدهم رشد داشته باشد. اجرای طرح خرید تضمینی محصولات کشاورزی از جمله خرید گندم از گندمکاران سراسر کشور و اجرای طرح اختصاص نهاده کود و سم و خدمات فنی به کشاورزان، کشور را در گندم نان خودکفا کرد.
در این راستا وزیر کشاورزی اظهار کرده که نکته اساسی توصیه و نگرانی شهید رئیسی «مراقبت از سفره خانوار و توجه بیشتر به محرومان و مستضعفان و تلاش مومنانه برای تامین امنیت غذایی کشور» بوده است.
افزایش جمعیت چالش‌های غیر قابل حلی را برای کشاورزی در تامین امنیت‌غذایی آینده ایجاد کرده است، به ویژه در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) که شرایط بیوفیزیکی برای کشاورزی مناسب نیست. علاوه بر رشد سریع جمعیت در چند دهه گذشته، کمبود آب و تخریب خاک چالش‌های پیش روی بخش کشاورزی ایران برای تضمین امنیت غذایی در درازمدت را تشدید کرده است. علیرغم اهمیت فوق‌العاده آن، میزان منابع آبی و خاکی ایران تا چه حد می‌تواند نیازهای غذایی کشور را تامین کند، به خوبی درک نشده است.
ایران به‌عنوان یک کشور بزرگ کشاورزی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، مدت‌هاست که در جست‌وجوی خودکفایی غذایی بوده است، با این حال، توانایی منابع آبی و خاکی آن برای تحقق این هدف تا حد زیادی ناشناخته است.
بر اساس گزارش نیچر، حدود ۵۰ درصد از زمین‌های زراعی موجود ایران در زمین‌های با کیفیت پایین قرار دارند که نشان‌دهنده یک عمل ناپایدار است. فضای کمی برای گسترش زمین‌های زراعی برای افزایش تولید وجود دارد اما توزیع مجدد زمین‌های زراعی به مناطق مناسب‌تر ممکن است باعث بهبود پایداری و کاهش فشار بر منابع آبی، زمین و اکوسیستم در ایران شود.
اما بررسی عملکرد رشد اقتصادی ایران در کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری به روایت بانک جهانی در دولت سیزدهم صعودی بوده است و در سال ۲۰۲۲ به ۱۲.۸ درصد رسیده است که نسبت به قبل روند صعودی را طی کرده است.
جایگاه ایران برای تولید محصولات اصلی در دوران شهید رئیسی در جایگاه برتر دنیا قرار گرفت به طوری که ایران در سال ۲۰۲۲ به عنوان سیزدهمین تولیدکننده بزرگ گندم دنیا شناخته شده و انتظار می‌رود همین جایگاه را حفظ کند.
آخرین به روزرسانی فائو حاکی از آن است که تولید گندم ایران در سال ۲۰۲۲ به میزان ۲۸ درصد افزایش یافت، بنابراین این کشور سیزدهمین تولیدکننده بزرگ این محصول در جهان شد.
آمارهای فائو نشان می‌دهد ایران سیزدهمین تولیدکننده بزرگ برنج در آسیا طی سال ۲۰۲۲ بوده است. کشورهای آسیایی در این سال ۴۶۶ میلیون تن برنج تولید کردند که چین با تولید ۱۴۴ میلیون تنی بزرگترین تولیدکننده این محصول در آسیا بوده و هند با ۱۳۰ میلیون و ۸۰۰ هزار تن در رتبه دوم و بنگلادش با ۳۸ میلیون و ۳۰۰ هزار تن در رتبه سوم از این نظر قرار داشته‌اند.
آمارهای فائو نشان می‌دهد ایران یازدهمین تولیدکننده بزرگ انواع گوشت در آسیا طی سال ۲۰۲۲ بوده است. بر اساس آمار فائو، ایران صادرکننده خالص شیر و لبنیات در سال ۲۰۲۲ بوده است.
در سه دهه گذشته پیشرفت قابل توجهی در کاهش ناامنی غذایی در ایران حاصل شده است. از دهه ۱۹۹۰، تعداد افرادی که از گرسنگی رنج می‌برند به طور پیوسته کاهش یافته است. ایران بیشترین کاهش را در رتبه‌بندی شاخص جهانی گرسنگی در خاورمیانه داشته است. با این حال، به منظور کاهش خطر ناامنی غذایی و تقویت سهم بخش کشاورزی در اقتصاد ملی، کشاورزی، جنگلداری و شیلات باید در عین حفاظت از منابع طبیعی بهره وری بیشتری داشته باشند.
افزایش خرید تضمینی گندم، افزایش صادرات محصولات کشاورزی، جهش تولید در دیم‌زارها، افزایش جوجه‌ریزی و تولید مرغ و تنظیم بازار گوشت قرمز با افزایش تنوع مبادی واردات ازجمله بزرگترین اقداماتی بود که در طول دوران ۳۴ ماهه ریاست جمهوری شهید رئیسی در بخش کشاورزی به وقوع پیوست.
بر اساس گزارش فائو، ایران برای محصولاتی مانند پسته، زرشک، خاویار و توت در جایگاه اول و برای خرما و زردآلو در جایگاه دوم و هندوانه، گیلاس، ملون، سیب، انجیر و خربزه در جایگاه سوم و برای گوشت گوسفند، میوه های تازه، به، پشم، بادام، گردو در جایگاه چهارم قرار گرفته است.
تعداد رکوردهای ایران از نظر فائو برای ایمنی و کیفیت مواد غذایی ۶۲ رکورد بوده است. طی چند دهه گذشته، ایران شاهد افزایش مداوم تولید و بهره وری کشاورزی بوده است و این کشور را به یکی از کشورهای پیشروی کشاورزی در خاورمیانه تبدیل کرده است. اگرچه بیشتر سیستم‌های کشاورزی آن متعارف هستند، اما شیوه‌های فراگیر طبیعت ایران در حال موفق‌تر شدن هستند.
اراضی تحت پوشش گیاه طبیعی ایران چهار برابر اروپاست. گندم، برنج و جو از محصولات عمده این کشور هستند. بخش غلات ایران به شدت تنظیم شده است. تولیدکنندگان دسترسی یارانه‌ای به هزینه‌های ورودی مانند کود و آفت‌کش‌ها و همچنین قیمت حمایتی تضمین‌شده برای محصولات خود دریافت می‌کنند.
تولید غلات ایران در سال ۲۰۲۳ از مرز ۲۱ میلیون تن گذشت
بر اساس گزارش سازمان خواربار و کشاورزی ملل‌متحد (فائو)، تولید غلات ایران در سال ۲۰۲۳ با رشد ۲ درصدی نسبت به سال قبل از آن، در مجموع به ۲۱.۱ میلیون تن رسید. ایران هم اکنون چهارمین ذخایر بزرگ غلات آسیا را در اختیار دارد و تولید گندم آن به تنهایی در سال ۲۰۲۳ به ۱۳.۵ میلیون تن رسید که نسبت به سال قبل ۵۰۰ هزار تن افزایش داشت. به گفته این سازمان، ایران در حال حاضر در بین تولیدکنندگان برتر محصولات کشاورزی جهان قرار دارد.
در گزارشی از وضعیت تولیدات کشاورزی جهان در سال ۲۰۲۳، تولید گندم در ایران ۱۴ میلیون تن برآورد شد که نسبت به سال قبل از آن ۶ درصد افزایش نشان می‌دهد. خودکفایی یا افزایش تولید گندم به عنوان یکی از محصولات راهبردی کشور از برنامه‌های دولت شهید رئیسی در بخش کشاورزی بود.
